Quá trình hình thành và phát triển của gốm sứ Việt Nam

Để được như ngày nay,gốm sứ Việt Nam đã trải qua hơn hàng trăm năm xây dựng, giữ gìn và phát triển. Tuy có nhiều thăng trầm, biến cố lịch sử những tinh hoa gốm Việt vẫn luôn giữ mình, luôn đổi mới và để lại một kho tàng các tác phẩm, dòng gốm đặc sắc.

Vào khoảng 6000 – 7000 năm trước gốm sứ đã bắt đầu hình thành trên đất nước ta. Gốm sứ xuất hiện ở nhiều vùng trên đất nước với thời gian trải qua bao nhiêu thăng trầm gốm sứ Việt Nam cũng có lúc phát triển mạnh, nhưng cũng có lúc gặp khó khan. Có làng nghề vẫn còn tồn tại và phát triển cho tới ngày nay nhưng cũng có làng nghề dần mai một và biến mất đi khỏi bản đồ gốm sứ Việt Nam. Tiến trình gốm sứ Việt Nam sẽ giới thiệu về chất liệu, công nghệ chế tác, kiểu dáng và hoa văn trang trí trên các dòng gốm từ khi ra đời cho tới nay.

Gốm sứ Việt Nam thời kỳ tiền sử

Vào thời kỳ này, gốm sứ Việt Nam vẫn còn thô sơ, các sản phẩm gốm được nặn bằng tay, nguyên liệu đất pha cát hoặc pha tạp chất. Hoa văn đơn giản được vẽ bằng các vật nhọn với các vạch chéo, rang cưa… được vẽ khi sản phẩm còn ướt. Sản phẩm được nung ngoài trời được tạo nên bằng bàn tay người phuj nữ với các sản phẩm như: đun nấu, sản phẩm để đựng…

Gốm sứ Việt Nam thời kỳ đồ sắt

Gốm sứ Việt Nam vào thời kỳ này vẫn còn khá thô sơ nhưng chưa có gì đặc sắc so với thời kỳ trước. Đồ gốm sứ vẫn là các sản phẩm nông nghiệp và vật dụng sinh hoạt trong trong gia đình. Gốm sứ được sản xuất hầu hết các tỉnh trên cả nước.

Gốm sứ Việt Nam thế kỷ 2 trước Công nguyên

Vào thời kỳ này, đất nước ta bị Trung Quốc đô hộ nên sản xuất gốm sứ bị ảnh hưởng nhiều văn hóa Trung Hoa. Sản phẩm gốm sứ thời kỳ này phong phú hơn, và lại xuất hiện thêm gạch ngói dùng trong xây dựng, và một số hình tượng động vật nhỏ. Các kiểu dáng hoa văn theo phong cách Hán nhưng được cải biên hơn trước.

Gốm thời Lý – Trần

Gốm thời kỳ này phát triển rực rỡ đánh dấu bước ngoặt trong lịch sử gốm sứ Việt Nam. Quy mô sản xuất được mở rộng, sản phẩm phong phú về chủng loại, mẫu mã. Với chất men trắng ngà nổi bật cùng với gốm men nâu, men xanh. Gốm sứ thời kỳ này được đánh giá là rất tinh tế, men dày mịn phủ kín, bám vào nhau rất chắc, màu gốm xanh ngọc còn được điểm thêm màu vàng chanh, vàng xám nhạt, vàng rơm. Họa tiết thời kỳ này chủ yếu là hoa lá, chim thú, người. Các hoa văn đơn giản gắn liền với sinh hoạt và đời sống hàng ngày của người dân Việt Nam. Gốm sứ thời kỳ này sử dụng các lò nung con cóc, lò nằm,… thể hiện bước phát triển của gốm sứ Việt Nam. Có thể nói gốm sứ thời kỳ Lý – Trần đã đánh dấu bước phát triển mới cả về chất liệu và cách sản xuất mang tính chất chuyên nghiệp.

Gốm sứ Việt Nam từ sau thế kỷ 14

Từ sau thế kỷ 14 gốm sứ thời kỳ này kế thừa và tiếp tục phát triển với sự xuất hiện của một số làng nghề gốm sứ như Bát Tràng, Thổ Hà, Chu Đậu, Phù Lãng… thể hiện sức sống mạnh mẽ và quy mô của các làng nghề gốm truyền thống. Sản phẩm gốm sứ Việt Nam thời kỳ này rất đa dạng về mẫu mã, phong phú về chủng loạ,i không chỉ sản xuất phục vụ cho nhu cầu trong nước mà còn được xuất khẩu sang nhiều quốc gia khác như Nhật Bản, Thái Lan, Trung Quốc…

Vào thời kỳ này, cũng đã có sự xuất hiện của gốm hoa lam, gốm chạm đắp nổi đầy tinh tế, cộng với kỹ thuật nung thời kỳ này đã sử dụng các lò nung cỡ lớn điều chỉnh được nhiệt lượng. Ngoài ra, kỹ thuật vẽ cũng đạt được sự tinh tế với những nét vẽ sắc sảo, uyển chuyển.

Gốm sứ Việt Nam từ thế kỷ XX đến nay

Gốm sứ Việt Nam đã thừa kế và phát triển hơn so với nhiều thời kỳ trước lò nung thủ công được thay thế bằng các lò lung gas hiện đại an toàn cho môi trường với các sản phẩm mẫu mã đẹp mắt. Ngoài những sản phẩm phục vụ cho đời sống hàng ngày như bát, đĩa, ấm chén uống trà… thì còn xuất hiện thêm những loại tranh gốm sứ, hình vẽ trang trí…. .

Có thể nói tiến trình lịch sử gốm sứ Việt Nam, ta trải qua nhiều bao nhiêu thăng trầm có lúc tưởng chừng như lụi tàn nhưng với tâm huyết và bàn tay tài hoa của những nghệ nhân gốm sứ thì những sản phẩm gốm sứ không chỉ phát triển trong nước mà còn vươn ra khỏi lãnh thổ Việt Nam được người tiêu dùng ưa chuộng.

LIÊN HỆ